Latin Amerika'da 2024'e seçimler ve protestolar damga vurdu

BOGOTA (AA) - Meksika'da düzenlenen devlet başkanı seçimini iktidar partisi adayı 61 yaşındaki Claudia Sheinbaum, Venezuela'da ise 3. kez Nicolas Maduro kazandı. Uruguay'da sol görüşlü aday Yamandu Orsi, Panama'da eski Kamu Güvenliği Bakanı Jose Raul Mulino, El Salvador'da mevcut Devlet Başkanı Nayib Bukele ve Dominik Cumhuriyeti'nde de Devlet Başkanı Luis Abinader, ülkelerindeki seçimlerin galibi oldu.

Arjantin'de Devlet Başkanı Javier Milei'nin ekonomi politikalarının sıklıkla protesto edilmesi, Bolivya'da Devlet Başkanı Luis Arce hükümetine darbe girişimi ve Brezilya'da yolcu uçağının düşmesi sonucu 62 kişinin ölmesi de 2024'te dünya gündemine oturan olaylar oldu.

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'nun, Gazze'de Filistin halkına yönelik devam eden saldırıları gerekçe göstererek İsrail ile diplomatik ilişkileri kesmesi, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın İsrail'in Gazze'yi işgalini "soykırım" ifadesiyle nitelemesi ve Adolf Hitler'in yaptıklarına benzetmesi, Ekvador polisinin Aralık 2022'den beri Meksika'nın Kito Büyükelçiliğinde kalan Eski Ekvador Devlet Başkan Yardımcısı Jorge Glas'ı gözaltına almak için büyükelçiliğe baskın yapması, ABD'li milyarder Elon Musk'ın, Maduro ile Venezuela'daki devlet başkanı seçimi sonrası sosyal medyada sözlü atışmaya girmesi ve Maduro'nun Musk'ı düelloya davet etmesi dünya gündeminde ses getirdi.

Brezilya'da mayıs aynın başında etkili olan şiddetli yağışlar sonucu 200'ü aşkın kişi hayatını kaybetti.

Latin Amerika'nın en büyük ülkelerinden Brezilya, Gazze'ye yönelik devam eden saldırılar nedeniyle, İsrail'deki büyükelçisini 29 Mayıs'ta geri çekerek ülkedeki diplomatik temsilciliğinin, maslahatgüzar seviyesinde hizmet vereceğini duyurdu.

Brezilya'nın ev sahipliğinde Rio de Janeiro kentinde düzenlenen 19. G20 Liderler Zirvesi'nde, Gazze, Lübnan ve Ukrayna'daki gelişmelere dair bir bildiri yayımlandı.

Ülkenin güneyindeki Cascavel kentinden Guarolhus'a giden Voepass Hava Yollarına ait ATR-72 tipi yolcu uçağının 9 Ağustos'ta Vinhedo kentindeki bir yerleşim yerine düşmesi sonucu 62 kişi hayatını kaybetti.

Managua büyükelçisi Nikaragua tarafından sınır dışı eden Brezilya, buna karşılık 9 Ağustos'ta Nikaragua'nın Brezilya Büyükelçisi Fulvia Patricia Castro'yu sınır dışı etme kararı aldı.

Brezilya Yüksek Mahkemesi, ülkede yasal temsilci ataması için 24 saat süre verdiği sosyal medya platformu X'e erişimi 31 Ağustos'ta yasakladı.

Devlet Başkanı Lula da Silva, 10 Aralık'ta beyin kanaması nedeniyle 2 operasyon geçirmesinin ardından 16 Aralık'ta taburcu edildi.

Antalya Valisi Şahin Kemer'de incelemelerde bulundu

Kolombiya'nın Choco yönetim bölgesindeki otoyolda 13 Ocak'ta meydana gelen toprak kaymasında 39 kişi hayatını kaybetti.

Cumhurbaşkanı Petro'ya yönelik "Kolombiya'yı batıran katil bir komünist" ifadesini kullanan Arjantin Devlet Başkanı Milei'nin sözlerine karşılık Kolombiya 27 Ocak'ta Buenos Aires Büyükelçisini "istişare" için geri çağırdı. Kolombiya, 28 Mart'ta da Milei'nin Cumhurbaşkanı Petro ile ilgili "katil terörist" sözlerinin ardından ülkedeki tüm Arjantinli diplomatların sınır dışı edileceğini duyurdu.

Kolombiya lideri Petro, 25 Mart'taki açıklamasında, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarını ve burada yaşananları, atom bombası atılan Japonya'nın Hiroşima kentine benzetti.

Gazze'de Filistin halkına yönelik sürdürdüğü saldırılar nedeniyle İsrail ile diplomatik ilişkileri kestiğini duyuran Kolombiya, Ramallah'ta ülkesinin büyükelçiliğinin açılması kararı aldı. Hükümet ayrıca İsrail'e kömür ihracatını 19 Ağustos'ta "resmen" durdurma kararı aldığını açıkladı.

Kolombiya hükümeti, eski Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) üyelerinden oluşan Estado Mayor Central (EMC) ile yürüttüğü ateşkesi, ülkede yaşanan saldırılar üzerine 17 Temmuz'da sonlandırma kararı aldı. Ayrıca, silahlı isyancı örgüt Ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (ELN) bir askeri üsse düzenlediği saldırının ardından bu örgütle de ateşkes sonlandırıldı.

Cumhurbaşkanı Petro, 23 Ekim'de yaptığı açıklamada, önceki hükümetlerin kara para aklama yoluyla İsrail menşeli bir firmaya ait "Pegasus" adlı casus yazılım için 11 milyon dolar ödendiğini belirterek savcılıktan harekete geçmesi çağrısında bulundu.

Kolombiya'da, 12 Kasım'da ülke geneli şiddetli yağışların yol açtığı sel ve heyelanlar nedeniyle "Ulusal Afet" ilan edildi.

Ülkenin birçok kentinde, çeşitli tarihlerde Kolombiya Cumhurbaşkanı Petro ve hükümet binlerce kişi tarafından protesto edildi.

Kolombiya, 6 Aralık'ta ülke tarihindeki "en büyük doğal gaz keşfini" gerçekleştirdiğini bildirdi.

Venezuela Devlet Başkanı Maduro, 28 Mayıs'taki açıklamasında, İsrail ordusunun Refah kentinde yerinden edilmiş Filistinlilerin kampına gerçekleştirdiği saldırıyı "katliam" olarak nitelendirdi.

Ulusal Seçim Konseyi, Venezuela'da 29 Temmuz'da yapılan devlet başkanı seçimini Maduro'nun kazandığını duyurdu. Seçime hile karıştırıldığını iddia eden yüzlerce kişi meydanlara inerek polisle çatıştı. Başsavcılık, devlet başkanlığı seçiminin ardından çıkan şiddet olaylarında 2'si asker 25 kişinin hayatının kaybettiğini açıkladı.

Ülkedeki seçim sonuçlarını tanımayan Arjantin, Şili, Kosta Rika, Peru, Panama, Dominik Cumhuriyeti ve Uruguay'a karşı Venezuela, içişlerine müdahale anlamına gelen ifadeler kullandıkları gerekçesiyle bu ülkelerden diplomatik temsilcilerini derhal çekmesini talep etti.

ABD'li milyarder Elon Musk'ın Maduro ile Venezuela'daki devlet başkanı seçimi sonrası sosyal medyada sözlü atışmaya girmesi ve Maduro'nun Musk'ı düelloya davet etmesi, sosyal medya platformlarının ve basının yanı sıra Venezuela sokaklarında en çok konuşulan konulardan biri oldu.

Venezuela Yüksek Adalet Mahkemesi, 23 Ağustos'ta devlet başkanı seçimini Maduro'nun kazandığını teyit etti.

Devlet başkanı seçiminde muhalefet koalisyonunun adayı olarak yarışan Edmundo Gonzalez için 3 Eylül'de tutuklama emri çıkarıldı.

Muhalif lider Gonzalez'i Madrid'e getirerek açık destek veren ve Devlet Başkanı Maduro'yu "diktatör" diye tanımlayan İspanya hükümeti ile diplomatik kriz yaşayan Venezuela, istişare için büyükelçisini 13 Eylül'de geri çağırdı.

Venezuela'da savcılık, muhalif lider Maria Corina Machado hakkında "vatana ihanet" suçlamasıyla 23 Kasım'da soruşturma başlatıldığını açıkladı.

Meksika hükümeti, Ekvador polisinin büyükelçiliğine gerçekleştirdiği baskın sonrası, başkent Kito'daki büyükelçiliğinin faaliyetlerini 7 Nisan'da süresiz olarak askıya aldığını duyurdu.

Kito'daki büyükelçiliğini basan Ekvador'u Uluslararası Adalet Divanına (UAD) şikayet Meksika, bu ülkenin Birleşmiş Milletler faaliyetlerinin durdurulmasını istedi.

Meksika'da 2 Haziran'da düzenlenen devlet başkanı seçimini 61 yaşındaki Sheinbaum kazanarak, ülke tarihinin ilk kadın devlet başkanı oldu.

Ülkede yıl boyunca etkili olan sıcak hava dalgası nedeniyle 155'ten fazla kişi yaşamını yitirdi.

Arjantin'de yıl boyunca Devlet Başkanı Javier Milei'nin özellikle ekonomi politikalarını protesto eden sendikalar, öğrenciler ve öğretmenler birçok kez güvenlik güçleriyle karşı karşıya geldi. Güvenlik güçlerinin göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla müdahalesinde onlarca eylemci yaralandı.

Milei, Venezuela'daki seçimleri Maduro'nun kazandığının açıklanmasının ardından sonuca sert bir dille karşı çıkarak 29 Temmuz'da darbe çağrısında bulundu.

Arjantin Dışişleri Bakanı Diana Mondino, Venezuela'da 28 Temmuz'da düzenlenen devlet başkanı seçiminde yarışan muhalefetin adayı Edmundo Gonzalez'i 2 Ağustos'ta "meşru devlet başkanı" olarak tanıdıklarını duyurdu.

Şili'nin orta ve güney kesiminde şubat ayının başında etkili olan orman yangınlarında 135'ten fazla kişi hayatını kaybetti.

Başkent Santiago'da düzenlenen Latin Amerika'nın en önemli havacılık ve uzay fuarı kabul edilen Uluslararası Hava ve Uzay Fuarı'na (FIDAE) İsrailli şirketlerin katılımına izin verilmedi.

Şili Devlet Başkanı Boric, 24 Nisan'daki açıklamasında, İsrail'in Gazze'de devam eden saldırılarını "barbarlık" olarak nitelendirdi.

Ülkede 19 Temmuz'da meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki depremde herhangi bir can kaybı yaşanmadı.

Şili'de defalarca sokağa çıkan yüzlerce kişi İsrail'in Gazze'de sürdürdüğü soykırımı protesto etti ve Devlet Başkanı Gabriel Boric'ten İsrail ile diplomatik ilişkileri kesmesini talep etti.

Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, 26 Haziran'da ülkede bazı askeri birliklerin usulsüz şekilde harekete geçirildiğini belirterek, ordudan demokrasiye saygı göstermesini istedi.

General Jose Zuniga önderliğinde başlatılan askeri darbe girişimi, Devlet Başkanı Arce ve halkın kararlı protestoları sonucu başarısızlıkla sonuçlandı.

Arce hükümetine yönelik darbe girişimine kalkışan Zuniga, başsavcılığın talebi üzerine gözaltına alındı.

Arjantin'in, Bolivya'da Arce hükümetine yönelik askeri darbe girişimini "uydurma" olarak nitelendirmesinin ardından Bolivya, 2 Temmuz'da Buenos Aires Büyükelçisini "istişareler" için geri çağırdı.

Bolivya'da savcılık, 11 Ekim'de eski Devlet Başkanı Evo Morales hakkında "insan kaçakçılığı" suçlamasıyla ifade vermesi için yakalama kararı çıkarıldığını duyurdu.

Morales, 27 Ekim'de kendisine "suikast girişiminde" bulunulduğunu ve aracına silahlı saldırı düzenlendiğini belirtti. Morales, şoförünün yaralandığı saldırıdan yara almadan kurtuldu.

Peru yönetimi, 11 Ocak'ta komşu ülke Ekvador'da meydana gelen olaylar nedeniyle kuzey sınırındaki 5 bölgede OHAL ilan ettiğini duyurdu.

Başbakan Alberto Otarola, hakkındaki yolsuzluk iddiaları nedeniyle 6 Mart'ta görevinden istifa etti.

Peru'da yolsuzluk ve görevi suistimal suçlarından hapis cezasına çarptırılan eski Devlet Başkanı Alberto Fujimori, 12 Eylül'de 86 yaşında hayatını kaybetti.

Eski Peru Devlet Başkanı Alejandro Toledo, 22 Ekim'de Brezilyalı şirket Odebrecht ile ilgili yolsuzluk davasında 20 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 15 Kasım'da Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında bir araya geldiği Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte ile Chancay Mega Limanı'nın açılışını gerçekleştirdi.

Peru'nu başkenti Lima'da düzenlenen APEC Zirvesi, 17 Kasım'da liderlerin "çok taraflı ticaret ve işbirliğine bağlılık" vurgusuyla sona erdi.

Peru'da hükümet, Callao eyaletinin 6 bölgesinde, çetelerin yol açtığı şiddet nedeniyle OHAL ilan etti.

Ekvador'da, silahlı kişilerin 10 Ocak'ta canlı yayın sırasında televizyon kanalını basması ve aynı anda bir üniversitenin de silahlı baskına uğraması infiale yol açtı. Asker ve polise "tam yetki" verildi, geniş çaplı operasyonlar gerçekleştiren güvenlik güçleri, ocak ayı içerisinde çetelerle bağlantılı 2 bin 369 kişiyi gözaltına aldı.

Polis, aralık 2022'den beri Meksika'nın Kito Büyükelçiliğinde kalan Eski Ekvador Devlet Başkan Yardımcısı Jorge Glas'ı gözaltına almak için 6 Nisan'da büyükelçiliğe baskın yaptı. Olayın ardından Ekvador ile Meksika arasındaki diplomatik ilişkiler kesildi.

Enerjisinin büyük kısmını hidroelektrik santrallerinden sağlayan Ekvador'da şiddetli kuraklık ve El Nino hava olayları sebebiyle 17 Nisan'da enerji için "acil durum" ilan edildi ve ülke geneli zorunlu elektrik kesintileri uygulandı.

Panama'da 6 Mayıs'ta düzenlenen devlet başkanlığı seçimini eski Kamu Güvenliği Bakanı Jose Raul Mulino kazandı.

Mulino, ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump'ın Panama Kanalı'nın ABD'ye geri verilmesini talep edebileceğine yönelik sözlerine ilişkin, "Panama Kanalı Panama'ya aittir ve öyle kalacak." dedi.

El Salvador'un Devlet Başkanı Nayib Bukele, bu yıl yapılan seçimde de galip gelerek, 2 Haziran'da düzenlenen yemin töreninin ardından ikinci kez görevine başladı.

Güney Amerika ülkesi Uruguay'da 25 Kasım'da düzenlenen devlet başkanlığı seçiminin 2. turunda sol görüşlü aday Yamandu Orsi, seçimden zaferle ayrıldı.

Paraguay, 12 Aralık'ta Tel Aviv'deki büyükelçiliğini düzenlenen törenle Kudüs'e taşıdı.

Dominik Cumhuriyeti'nde devlet başkanlığı seçimini 20 Mayıs'ta mevcut Devlet Başkanı Luis Abinader kazandı.

Haiti'de çetelerin hapishaneye silahlı saldırısı sonucu 4 Mart'ta 3 bin 600 mahkum firar etti, 12 mahkum hayatını kaybetti.

Çetelerin yol açtığı şiddet olayları ve yoğun protestoların ardından Haiti Başbakanı Ariel Henry, 26 Nisan'da görevi bıraktı.

Şiddet olaylarının artmasıyla düzenin yeniden tesisi için kurulan Geçiş Konseyi, 28 Mayıs'ta atanan Başbakan Garry Conille'i görevden alarak yerine iş insanı Alix Didier Fils-Aime'yi 11 Kasım'da göreve getirdi.

Ülkede 10 Aralık'ta çete saldırısında yaklaşık 200 kişi hayatını kaybetti.

Muhabir: Sinan Doğan