2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'ndan derlediği bilgiye göre, Türkiye, ihracata dönük, teknoloji yoğun, katma değeri yüksek, yerel kaynakları azami seviyede kullanan, yeşil ve dijital dönüşümü odağına alan üretim yapısıyla imalat sanayisinin rekabetçiliğini artırmayı ve önemli bir üretim merkezi haline gelmeyi planlıyor.
Bu doğrultuda yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretime yönelik imalat sanayisinde yatırımı, üretimi, istihdamı ve ihracatı artıracak politikalara öncelik verilecek.
İmalat sanayisi sektörlerinin istihdam, üretim, ticaret, katma değer ve teknoloji düzeylerinin karşılaştırılması ve sektörler arası ileri ve geri bağlantıların analizi sonucunda kimya, ilaç-tıbbi cihaz, makine, elektrikli teçhizat, otomotiv, elektronik ve raylı sistem araçları öncelikli sektörler olacak. Böylece teknoloji, yenilik, ürün kalitesi ve verimlilik sağlanarak yüksek katma değerli üretimin artırılması sağlanacak.
Sektörlerin tamamı aynı zamanda yüksek ve orta-yüksek teknoloji sektörleri arasında yer aldığından bunlarda sağlanacak gelişmenin imalat sanayisinin teknolojik dışa bağımlılığının azaltılmasına ve sanayide yapısal dönüşümüne katkı sağlaması bekleniyor.
Böylece 2025'te 2024'e göre orta-yüksek teknolojili sanayilerin imalat sanayisi ihracatındaki payının yüzde 38'den yüzde 39,5'e ve yüksek teknolojili ürünlerin payının da yüzde 3,9'dan yüzde 4,2'ye çıkması ve toplamda yüzde 44'e yaklaşması öngörülüyor.
Aynı dönemde imalat sanayisinin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payının yüzde 18,5'ten yüzde 21,5'e ve imalat sanayisi ihracatının ise 248 milyar dolardan 268 milyar dolara çıkması hedefleniyor.
TÜBİTAK ve KOSGEB devrede olacak
Türk sanayisinin teknoloji yoğun ve yüksek katma değerli bir yapıya geçmesi için yeşil ve dijital dönüşüm odaklı yatırımların desteklenmesi, yüksek teknoloji girişimlerinin güçlendirilmesi, sanayi-üniversite-kamu işbirliğinin geliştirilmesi ve planlı sanayi alanlarının genişletilmesi planlanıyor.
TÜBİTAK tarafından firmaların yeşil dönüşüm odaklı AR-GE ve yenilik faaliyetlerinin geliştirilmesi amacıyla yeşil teknolojilerin, ürünlerin veya süreçlerin geliştirilmesi çalışmaları ve yeşil inovasyon faaliyetleri desteklenecek. Teknoloji tabanlı başlangıç firmaları, KOBİ'ler ve büyük firmaların yanı sıra üniversiteler, araştırma altyapıları ve kamu araştırma merkezleri de bu desteklerden faydalanabilecek. Destekler, Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Desteği, Sanayide Yeşil Dönüşüm Desteği, Sanayiye Yönelik AR-GE ve Yenilik Ağları (SAYEM) Yeşil Dönüşüm Desteği çağrıları kapsamında yürütülecek. Bu kapsamda 231 proje ve 15 platform başvurusu değerlendiriliyor.
KOSGEB de 637 KOBİ'nin güneş enerjisi yatırımlarıyla kaynak verimliliğini artırmaya, atık üretimini azaltmaya, suyun korunması ve sürdürülebilir üretim yöntemlerini uygulamaya yönelik projelerine sağlanacak destekleri onayladı.
298 proje için 259 milyon lira destek
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulamaya alınan HIT-30 Programı kapsamında yarı iletkenler, mobilite, yeşil enerji, ileri imalat, sağlıklı yaşam, dijital teknolojiler, haberleşme ve uzay alanlarında stratejik yatırımlar öncelikli olarak destekleniyor.
İmalat sanayisi özelinde büyük veri, nesnelerin interneti, endüstriyel robot teknolojileri, akıllı sensör teknolojileri, yapay zekaya dayalı siber fiziksel akıllı fabrika sistem ve bileşenleri, siber güvenlik, akıllı ve esnek otomasyon sistemleri ve sanal/artırılmış gerçeklik olmak üzere 8 dijital teknoloji alanı proje teklif çağrısı kapsamına alındı. 2022'de toplam 373 proje için 409 milyon liralık destek onaylanırken 2023 ve 2024'te 298 proje için 259 milyon lira destek ödemesi yapıldı.
Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaletleri özelinde 50 destek paketiyle ağustos ayı itibarıyla 483 bin firmaya 1,4 trilyon lira ticari kredi hacmine karşılık 1,1 trilyon lira kefalet sağlandı.
Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı uygulanması kapsamında 2023'te organize sanayi bölgeleri altyapılarının güçlendirilmesi, üretim ve istihdam artırıcı faaliyetlerle kültürel miras gibi konularda toplam 1,95 milyar lira bütçeli 41 proje önerisi alındı. Uygulama 2025'te sanayi ve teknolojinin geliştirilmesine öncelik verilecek şekilde sürdürülecek.
Üreten Şehirler Programı kapsamında da 2021'den bu yana 22 projeye toplam 227,4 milyon lira destek verildi. Programın 2023 uygulaması kapsamında toplam 347 milyon lira bütçeli 26 proje önerisi alındı, süreç devam ediyor.
KOBİ'lerin finansman maliyeti azaltılacak
Tüm sektörlerde yeşil ve dijital dönüşüm ekseninde rekabet gücünün ve verimliliğin artırılarak yüksek katma değerli üretim yapısını sağlamak amacıyla Türkiye Yeşil Sanayi Projesi ile KOBİ'lerin güneş enerjisi yatırımları ve döngüsel ekonomi alanındaki projeleri desteklenecek.
İşletmelerin tesis ve süreç optimizasyonunu geliştiren enerji verimliliği ve tasarruf potansiyeli yüksek teknolojik yatırımlarına destek verilecek.
Yeşil dönüşüm kapsamında başta hidrojen değer zinciri içindeki üretim, depolama, taşıma ve sanayide kullanım süreçleriyle ilgili olarak bileşen, ekipman ve sistemlerin yerli ve milli imkanlarla geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi de desteklenecek alanlar arasında yer alıyor.
Ayrıca, imalat sanayisinde faaliyet gösteren KOBİ'lerin dijital dönüşüm süreçlerindeki finansman maliyetleri azaltılacak.
Model fabrikaların kurumsal kapasiteleri güçlendirilecek, başta KOBİ’ler olmak üzere işletmelere yalın, dijital ve yeşil dönüşüm odaklı eğitim ve danışmanlık hizmeti sunulacak.
Endüstri bölgeleri, OSB'ler, küçük sanayi sitelerinin ham maddeye erişim, lojistik, enerji, demir yolu, liman bağlantısı ve çevre boyutu açısından tedarik zincirine uygun ve sürdürülebilir şekilde oluşturulması amacıyla alternatif yöntemler geliştirilecek.
İmalat sanayisinin ikiz dönüşüm çerçevesinde ihtiyaç duyduğu nitelikli beşeri sermayenin geliştirilmesi sağlanacak.
