Kocaeli (İzmit) İlkçağda MÖ 377 MÖ 67 yılları arasında “Bitinya” adı verilen bir bölgede faaliyet gösteren devletin egemenliğindedir. Bitinya bölgesi, İzmit Körfezi, İstanbul, Sakarya ve Bursa arasında kalan bir bölgedir. Bu bölge tarihsel süreçlerde, “Olbia”, “Astakos”, “Nicomedia”, “İznikmid”, “İzmid” ve son olarak da Cumhuriyet Döneminde “Kocaeli” adlarını alarak tarihe yön vermişlerdir.
Bitinya (Bithynia) döneminden yazılı belge kalamasa da ‘Deniz kavimleri’ istilası olarak adlandırılan olaylar sonrasında İÖ VIII yy. sonlarında Helenler Anadolu kıyılarına kalan koloniler oluşturmaya başladı. Bu koloniler arasında Megaralılar, İzmit’in güneyinde Başiskele mevkiinde deniz ve kara ulaşımına uygun olduğundan bir liman kenti olarak “Astakos” şehrini kurdu.
Nikomedia, askeri deha olarak bilinen Hannibal’in intihar ettiği, tarihçi Arrian’ın doğduğu bir kent olması açısından önemini gün geçtikçe arttırmıştır.
Roma Döneminde, İmparator Diocletiad, 284 yılında Nicomedia’yı işgal etti. Daha sonra bu bölgede hüküm sürmesiyle, Nicomedia uzun yıllar Roma İmparatorluğu’nun başkenti oldu. Şehir, o kadar gelişti ki zamanla dünyanın dördüncü büyük kenti haline geldi.
Nicomedia, 324 yılında İmparator Licinius, I. Konstantin tarafından Hrisopolis Muhaberesi’nde yenilene kadar Roma İmparatorluğu’nun en önemli kenti olarak kaldı. Konstantin, bu savaşın ardından yakınında bulunan Bizans (günümüzde İstanbul) olarak adlandırılan şehri yeni başkent ilan etti. Ayrıca kente ismini veren I. Konstantin’in Nicomedia yakınlarında öldüğü söylenmektedir.
Tarih, 24 Ağustos 358 yılının gösterdiğinde Nicomedia’da büyük bir deprem meydana gelmiş; kentte, çok büyük bir yıkıma yol açmıştır. Felaket bununla sınırla kalmamış, ayrıca depremin ardından büyük bir yangın çıkarak kenti neredeyse yok etme noktasına getirmiştir. Bizans döneminde ise şehir, Bizans’ın düzenlediği seferlerde önemli rol oynamıştır.
Roma İmparatorluğu’nun bölünmesinin ardından ise Doğu Roma yönetimine geçen Nicomedia kenti, 11. Yüzyılın sonlarında doğru Selçuklular tarafından alınmak istenir.
